Йигирма уч ёшимда армия ҳаёти билан қизиқиб қолдим. Аризам ҳам дарров қабул қилиниб, кўз очиб юмгунча ўзимни ҳарбийлар орасида кўрдим. Кўрдиму хаёлим қочиб кетди – бутунлай бошқа дунё-да бу.Ҳар ҳолда менга бегона муҳит, хизматнинг биринчи куниданоқ шошиб қолдим. Гуруҳ командири ҳам, взвод командири ҳам энг биринчи қулоғимизга қуйган нарса – ҳарбийча саломлашиш бўлди.
– Бу – армия! Бу ерда «ассалом», «хўжайин, яхшимисиз», «саломатмилар» деган гаплар кетмайди, – деди гуруҳ командири.
– Ўзингдан унвони юқори турадиган ҳарбийни кўрдингми, қўлингни чаккангга қўйиб «чест» берасан, эсингдан чиқмасин! – деди взвод командири.
– Бу ерда фақат бир хил салом берилади: «Саломатлик тилайман ўртоқ ...» унвонини айтасан!
Хуллас, кечгача шуни англаб етдимки, ҳарбийча саломлашиш – бу ҳаётнинг энг биринчи шартларидан экан...
– Уйғон!!!
Армиядаги биринчи тонг қулоғим остида гумбурлаган мана шу сўз билан бошланди. Барча аскарлар сакраб туриб, ўн сония ичида кийиниб, сафга югуришди. Ортиқча вазн, эрталабки лоҳаслик, умуман, эрта туришга одатланмаганим шу ерда панд бериб, сафга кечикдим. Не кўз билан кўрайки, қисмнинг барча аскарлари сафга тизилган. Уларга қўшилиш учун командирларим ёнидан ўтиб боришим керак. Айнан рўпарамда баҳайбат икки полковник (кейин билсам, улардан бири батальон командири, иккинчиси ҳарбий округдан келган комиссия вакили экан) турибди. Уларнинг ёнидан нима деб ўтиш керак, кеча нима дейилган эди, ўйлайман, қани хаёлимга келса. Хуллас, қўлимни кўксимга қўйиб, қироат билан умр бўйи амал қилиб келган одатимни қўллаб юбордим: «Ассалому алайкум!».
Батальон командирининг кўзидан ўт чиқиб кетаёзди, гуруҳ командири ва взвод командирлари эса шолғомдай қизариб кетди. Умуман, ҳеч ким нафас ҳам олгани йўқ. Икки мингта кўз менга қараган. Ҳарбий округ вакили эса худди ўзга сайёраликни кўргандай бироз каловланиб тургач, қаҳ-қаҳ отиб кулиб юборди: «Ваааалайкум ассалом. Соғ-саломат юрибсизми, уйдагилар, амма-хола, қўшнилар, ҳамма яхшими? Э, яшааанг!». Шу ондан бошлаб, мени ҳамма танийдиган бўлиб қолди...
Ўша куни менга берилган жазо (наряд), тонг саҳардан бажариладиган жисмоний чиниқиш машқлари, ўқув машғулотлари ва қатъий тартиб – мени кун санашга мажбур қиларди. Аммо буларнинг ҳаммаси илк таассуротлар экан. Тез орада жисмоний машқлардан роҳатланадиган, ўқув ва маънавий тайёргарлик соатларини кутадиган бўлиб қолдим. Ана шундай дарсларнинг бирида «таниш» полковниклар яна келиб қолишди. Мен билан боғлиқ таассуротларини унутишмаган шекилли, сиёсий харита олдига бориб, савол-жавобни каминадан бошлашди. Тўғри, менинг шошиб қоладиган одатим бор, аммо командирларнинг кетма-кет берилган саволларидан бирортаси жавобсиз қолмагач, «комбат» елкамга қоқиб шундай деди:
– Хато қилмаган аскар – аскарми?! Армиямизга энди айнан сизга ўхшаган билимли аскарлар керак.
Батальон командирининг мақтови кимга ёқмайди, дейсиз? Ўзимни энг яхши аскар сифатида ҳис қила бошладим. Армия менга ўз уйимдай азиз бўлиб қолди. Ватан ҳимоячиси ҳаётига шунчалик ўрганиб кетдимки, бир ойлик хизматнинг сўнгги куни келганини ҳам сезмай қолибман.
Қасамёд қабул қилиб, қўлимга гувоҳномани олгач, мен учун хизмат тугаганини тушундим. «Наҳотки, энди аскар эмасман», дея кўзимдан ёш чиқиб кетди. Қизиқ, одатда кўпчилик ўқувчилик дамларини, талабалик онларини, борингки, илк муҳаббатини шундай соғиниб эслаб юради. Менда эса аксинча бўлди. Армиядаги ҳаётимнинг ҳар бир кунини ширин хотира билан эслайман.
Лазиз АШУРОВ.
